Filterar og áhrif þeirra
Að bæta lit, birtu og vernd með réttu filterunum
Hlutverk filtera í ljósmyndun
Filterar breyta ljósinu sem fer inn í linsuna og hafa þannig áhrif á birtu, liti, endurkast og kontrast. Þeir geta bæði verndað linsuna og bætt myndgæði, sérstaklega í krefjandi birtuskilyrðum. Réttur filter getur gert myndirnar skýrari, litameiri og faglegri – og í mörgum tilvikum leyst vandamál sem ekki er hægt að laga í eftirvinnslu.
Helstu tegundir filtera
| Tegund | Hlutverk | Dæmi um notkun |
|---|---|---|
| UV-filter | Verndar linsuna gegn ryki, rigningu og rispum. | Dagleg notkun – hefur lítil áhrif á mynd. |
| CPL (Circular Polarizer) | Dregur úr endurkasti og eykur litadýpt. | Landslag, vatn, himinn, gler. |
| ND-filter (Neutral Density) | Minnkar ljósmagn án þess að breyta litum. | Löng lýsing, fossar, ljósflæði. |
| Graduated ND (GND) | Dökkari efst, bjartari neðst – jafnar himin og jörð. | Landslagsmyndun í sterkri birtu. |
| Special effect filterar | Gefur sérstök áhrif eins og stjörnuform eða þoku. | Listræn eða skapandi ljósmyndun. |
CPL – Skýrari litir og minni glampi
CPL-filterar (Circular Polarizers) eru meðal gagnlegustu filtera í ljósmyndun. Þeir draga úr glampa og endurkasti frá vatni, gleri eða blautum steinum. Þeir auka bláan himin, gera græna liti mettaðri og bæta kontrast án þess að breyta litajafnvægi. Notaðu CPL-filter í 90° horni við sólina til að hámarka áhrifin. Góð dæmi um hágæðafiltera af þessari tegund eru NiSi True Color CPL og HOYA HD Digital CIR-PL Slim.
ND-filterar – Að stjórna birtu og hreyfingu
ND-filterar (Neutral Density) minnka ljósmagn án þess að breyta litum. Þeir gera kleift að nota hægari lokunarhraða í björtu ljósi – t.d. til að ná mjúku flæði í fossum, sjó eða skýjum. Þeir gera einnig mögulegt að nota stórt ljósop í mikilli birtu, t.d. í portrettum utandyra. ND-filterar eru til í mismunandi styrkleikum (ND2, ND8, ND64, ND1000 o.s.frv.), þar sem hvert stig tvöfaldar eða helmingar ljósmagnið sem fer í gegnum linsuna.
UV-filterar – Vernd og einfaldleiki
Nútíma myndavélar þurfa ekki lengur UV-filtera til að sía útfjólublátt ljós, en þeir hafa áfram mikilvægt verndandi hlutverk. Góðir UV-filterar, eins og HOYA HD UV 77mm, vernda linsuna gegn ryki, sandi, fingraförum og vatnsdropum án þess að draga úr myndgæðum. Ódýrari filterar geta hins vegar valdið ljósbrotum eða minni kontrast, svo það borgar sig að velja gæðavöru.
GND og sérstakir filterar
Graduated ND-filterar (GND) eru gagnlegir í landslagsmyndun þar sem himinninn er bjartari en jörðin. Þeir hjálpa til við að jafna birtu og koma í veg fyrir útbrenndan himin. Sérstakir filterar eins og stjörnu- eða diffusion-filterar geta skapað listileg áhrif eða mjúka portrettlýsingu.
Hagnýt ráð
- Notaðu linsuhúdd með CPL og UV-filterum til að forðast hliðarljós og glampa.
- Hreinsaðu filtera reglulega með microfiber klút eða hreinsilausn fyrir gler.
- Notaðu aðeins einn filter í einu – staflaðir filterar geta valdið vinjettering (myrkvun í hornum).
- Veldu gæðavörur úr hertu gleri – filterar frá NiSi, HOYA eða B+W tryggja hámarks myndgæði.
Dæmi úr búnaði
| Filter | Tegund | Notkun | Linsa |
|---|---|---|---|
| NiSi True Color Pro Nano CPL | Skautun (CPL) | Dregur úr endurkasti, eykur litadýpt. | Canon 24–70mm f/4L IS USM |
| HOYA HD Digital CIR-PL Slim 77mm | Skautun (CPL) | Skýrari himinn og vatnsyfirborð. | Tamron 28–300mm f/3.5–6.3 |
| HOYA HD Digital UV 77mm | Vernd (UV) | Linsuvernd án litataps. | 24–70mm f/4L IS eða 16–35mm f/4L IS |
| Neewer CPL/ND combo filter | Samsett (CPL+ND) | Tilraunaverkefni – skautun og ljósstýring. | Notkun eftir þörfum / prófun |
Lokaorð
Filterar eru lítil en áhrifamikil verkfæri í ljósmyndun. Þeir geta bætt lit, minnkað endurkast, skapað hreyfingu eða einfaldlega verndað dýrmæta linsu. Réttur filter getur breytt mynd úr góðri í stórkostlega. Með því að velja gæðavörur og nota þær með meðvitund, nýtir ljósmyndarinn ljósið sjálft sem skapandi efni.
Myndavélamarkaður Canon & Co.
Fróðleikur / Linsugátt – útgáfa 1.0
